Ο νόμος για τη «νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου» αφορά τη διαδικασία μέσα από την οποία ένα άτομο μπορεί να μεταβάλει το φύλο που αναγράφεται στα νομικά του έγγραφα (ληξιαρχική πράξη γέννησης, δελτίο ταυτότητας, διαβατήριο, πτυχία κ.ά.).
Μέχρι σήμερα η διαδικασία αλλαγής του αναγραφόμενου φύλου γινόταν με αποφάσεις
δικαστηρίων (Ειρηνοδικείων). Η αίτηση του ενδιαφερόμενου προσώπου κρινόταν συνεκτιμώντας ιατρικές εξετάσεις, γνωματεύσεις, ιατρικές πράξεις (π.χ. επεμβάσεις μαστεκτομής, ορμονοθεραπεία), αλλά και δηλώσεις του οικογενειακού περιβάλλοντος. Σε μια σειρά από σχετικά πρόσφατες αποφάσεις, δεν θεωρήθηκε απαραίτητη η χειρουργική επέμβαση πλήρους αλλαγής φύλου, δηλαδή η επέμβαση αλλαγής των γεννητικών οργάνων. Η προϋπόθεση αυτή αντιβαίνει στα ανθρώπινα δικαιώματα, καθώς συνιστά ακρωτηριασμό και συνεπάγεται στείρωση, έτσι τα δικαστήρια δεν την έθεταν ως προαπαιτούμενο.
Σύμφωνα με το νέο νόμο, η αίτηση του ατόμου στη δικαστική αρχή δεν χρειάζεται να συνοδεύεται από καμιά επιστημονική γνωμάτευση. Οι μοναδικές προϋποθέσεις που θέτει η νέα νομοθεσία, είναι το άτομο να μην είναι έγγαμο και να έχει πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα, δηλαδή να είναι άνω των 18 ετών. Προβλέπεται ακόμα η δυνατότητα να αλλάξει η ταυτότητα φύλου από την ηλικία των 17 ετών, με τη συναίνεση των γονιών. Υπάρχει, τέλος, ρύθμιση για την ηλικιακή κατηγορία των ανηλίκων 15 και 16 ετών, για την οποία πέρα από τη γονική συναίνεση, απαιτείται και η γνωμάτευση διεπιστημονικής επιτροπής.
Αυτό που αγνοείται, σχεδόν πλήρως, είναι η ανάγκη το άτομο να διαθέτει ολόπλευρη, επιστημονική και κοινωνική στήριξη, ως προϋπόθεση για να προχωρήσει στη μεταβολή, τη διόρθωση όπως αναφέρει ο νόμος, του φύλου στα νομικά έγγραφα. Γιατί, στην πραγματικότητα, δεν προβλέπεται τίποτα για την ολόπλευρη προστασία των διεμφυλικών ατόμων και για την ουσιαστική κατοχύρωση των δικαιωμάτων τους.
Αξίζει να αποσαφηνιστεί η διάκριση που υπάρχει ανάμεσα σε διεμφυλικά και μεσοφυλικά άτομα. Στην περίπτωση των πρώτων εκφράζεται δυσφορία φύλου, δηλαδή σύγκρουση ανάμεσα στο καταγεγραμμένο φύλο και στο φύλο στο οποίο αισθάνονται ότι ανήκουν, για βιολογικούς, κοινωνικούς και άλλους λόγους. Η κατηγορία των δεύτερων, που στην πράξη δεν απασχόλησε τη συζήτηση, αφορά τις σπάνιες περιπτώσεις ατόμων (περίπου 1 στα 5.000 σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις ειδικών) που τα χρωμοσώματα ή τα γεννητικά τους όργανα παρουσιάζουν απόκλιση από τον τυπικό ορισμό του αρσενικού ή θηλυκού φύλου.
Νομοθετικές ρυθμίσεις που αφορούν την ταυτότητα φύλου ισχύουν σε 41 χώρες της Ευρώπης. Από το σύνολο των χωρών αυτών, όμως, μόνο στη Μάλτα, την Ιρλανδία, τη Δανία και τη Νορβηγία αρκεί μια αίτηση του ατόμου σε δικαστική ή διοικητική αρχή, χωρίς καμία άλλη προϋπόθεση. Σε όλες τις υπόλοιπες περιπτώσεις προβλέπονται ορισμένοι όροι και προϋποθέσεις, επιστημονικά και κοινωνικά θεσμοθετημένοι, που διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Ιδιαίτερα όσον αφορά τις περιπτώσεις της Μάλτας και της Ιρλανδίας, αξίζει να σημειωθεί ότι την ίδια ώρα που έχουν υιοθετήσει τη «διόρθωση της ταυτότητας φύλου» με μια απλή αίτηση, διατηρούν στους νόμους τους την απαγόρευση του δικαιώματος των γυναικών στην άμβλωση.
Το νομοσχέδιο ψηφίστηκε από την Ολομέλεια της Βουλής την περασμένη Τρίτη, με τη διαδικασία της ονομαστικής ψηφοφορίας. Από τους 285 παρόντες βουλευτές, υπέρ επί της αρχής ψήφισαν 171 (ΣΥΡΙΖΑ, ΑΝΕΛ, Δημοκρατική Συμπαράταξη, Ποτάμι) και κατά 114. Οσον αφορά το άρθρο 3, στο οποίο περιλαμβάνεται και το ζήτημα των ανηλίκων, υπέρ ψήφισαν 148 βουλευτές (ΣΥΡΙΖΑ, Ποτάμι), κατά 124, ενώ 13 βουλευτές (ΠΑΣΟΚ και ορισμένοι από τους «ανεξάρτητους») ψήφισαν «παρών».
Το ΚΚΕ, όπως είχε κάνει σαφές από την αρχή, καταψήφισε το νομοσχέδιο, ενώ κατά τη διάρκεια της συζήτησης ανέδειξε τον αντιδραστικό χαρακτήρα του νομοθετήματος, έθεσε προβληματισμούς για τη διαδικασία που εισάγεται, ζήτησε την ουσιαστική υποστήριξη των διεμφυλικών ατόμων, φώτισε πλευρές των ανορθολογικών θεωριών γύρω από την ταυτότητα φύλου και των προεκτάσεων που έχουν στη διαμόρφωση συνείδησης και στάσης ζωής.
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο
